Metabolizma üzerinde kilit öneme sahip olan tiroid bezi, vücudun en önemli organlarından biridir. Tiroid bezinden üretilen hormonların miktarına göre çeşitli hastalıklar ortaya çıkabilir. Bugün bunlardan biri olan hipertiroidi hastalığından bahsedeceğiz. Hipertiroidi nedir? Hipertiroidide beslenme tedavisi nasıl olmalıdır? Genel beslenme önerileri ve örnek diyet listesi ile merak ettiğiniz tüm soruları açıklamaya çalışacağız. Keyifli okumalar.
Hipertiroidi Nedir?
Hipertiroidi, tiroidinizin ihtiyacınız olandan daha fazla hormon ürettiği ve salgıladığı bir durumdur. Buna aşırı aktif tiroid de denir. Tiroidiniz boynunuzun ön tarafında bulunan küçük, kelebek şeklinde bir bezdir. Vücudun enerji kullanım şeklini kontrol eden hormonlar üretir. Tiroidinizin ürettiği ana hormonlar arasında triiyodotironin (T3) ve tiroksin (T4) vardır. Bu hormonlar, vücudunuzdaki neredeyse her organı etkileyerek vücudunuzun en önemli işlevlerinin çoğunu kontrol eder.
Örneğin, nefes almanızı, kalp atış hızınızı, kilonuzu, sindiriminizi ve ruh halinizi etkilerler. Hipertiroidi tedavi edilmezse kalbiniz, kemikleriniz, kaslarınız, adet döngünüz ve doğurganlığınızla ilgili ciddi sorunlara neden olabilir.
Hipertiroidi Neden Olur?
Hipertiroidinin çeşitli nedenleri vardır. Bu nedenler şunlardır:
- Graves Hastalığı: Bağışıklı sisteminin tiroidinize saldırdığı ve çok fazla hormon üretmesine neden olduğu otoimmün bir bozukluktur. Hipertiroidinin en yaygın nedenidir ve kalıtsaldır
- Tiroid Nodülleri: Tiroid bezinde büyüyen tiroid nodülleri genellikle iyi huyludur ancak bazen aşırı aktif hale gelebilir ve çok fazla sayıda tiroid hormonu üretebilir. tiroid nodülleri genellikle yaşlı yetişkinlerde daha yaygındır.
- Tiroidit: Tiroid bezinin iltihaplanmasıyla ortaya çıkar. Depolanan tiroidlerin tiroid bezinden dışarıya sızmasına neden olur.
- Fazla İyot Alımı: Öksürük şuruplarında, bazı ilaçlarda, deniz yosunu ve deniz yosunu bazlı takviyelerde bulunur. Bunların sık kullanılmasıyla tiroid bezi daha fazla tiroid hormonu üretebilir.
- Fazla Tiroid İlacı Kullanımı: Hipotiroidizm (tiroid bezinin az çalışması) tedavisi için ilaç kullanan bireyler bu ilacı fazla miktarda alırsa hipertiroidiye neden olabilir.
Hipertiroidi Belirtileri Nelerdir?
Hipertiroidinin birçok belirtisi vardır ve tüm vücudu etkileyebilir. Bireyler bu belirtilerin bir kısmını veya hepsini gösterebilir. Belirtiler şunlardır:
- İshal ve daha sık bağırsak hareketleri
- Kilo kaybı
- Hızlı ve düzensiz kalp atışı (çarpıntı)
- Ruh hali değişiklikleri
- Sinirlilik
- Sıcağa tahammülsüzlük ve aşırı terleme
- Titrek ve/veya gergin hissetme
- Gözlerde şişkinlik (Graves hastalığında görülür)
- Saç dökülmesi ve saç dokusunda değişiklik (kırılgan)
- İştah artışı
- Büyümüş tiroid bezi (guatr) nedeniyle boyunda şişme ve genişleme
- Uyku sorunları
- Görme değişiklikleri
- Daha İnce, sıcak ve nemli bir cilt
- Adet değişiklikleri
- Kas zayıflığı
Kimler Hipertiroidi Riski Altındadır?
- Kadınlar
- Ailede tiroid hastalığı öyküsü
- 60 yaşından büyük olanlar
- Tiroid ameliyatı veya guatr gibi tiroid bezi sorunu geçirmiş olmak
- B12 eksikliğinden dolayı pernisiyöz anemiye sahip olmak
- Çok fazla iyot içeren gıdalar, takviyeler veya ilaçlar kullanmak
- Tip 1 diyabetli olmak
- Hormonal bir bozukluk olan primer adrenal yetmezlik
- Son 6 ay içerisinde hamile kalmak veya bebek sahibi olmak
Hipertiroidi Hangi Sorunlara Neden Olur?
Hipertiroidi tedavi edilmezse aşağıda belirtilen ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir?
- Graves oftalmopatisi: Çift görme, ışık hassasiyeti, göz ağrısı, görme kaybı gibigöz sağlığı problemleri
- Kan pıhtılaşması, felç, kalp yetmezliği ve diğer kalp sorunlarına yol açabilen düzensiz kalp atışı
- Kadınlarda doğurganlık sorunları
- Erken doğum, düşük doğum ağırlığı, gebelikte yüksek tansiyon ve düşük gibi gebelik komplikasyonları
- Kemiklerde incelme ve osteoporoz
Hipertiroidi Nasıl Tedavi Edilir?
Doktorunuzun uygulayacağı medikal tedavi ve destek olacak yaşam tarzı değişiklikleri ile hastalık tedavi edilebilir. Antitiroid ilacı, beslenme tedavisi ve egzersizi barındıran yaşam tarzı değişiklikleri medikal tedavinin etkinliğini artırarak tedaviden daha iyi yanıt alınmasını sağlar.
Hipertiroidi Hastalarında Beslenme Tedavisi Nasıl Olur?
- Öncelikle her bireyin hastalık şiddeti, fiziksel özellikleri, alışkanlıkları, kullandığı ilaçlar ve hastalıkları birbirinden farklı olduğu için beslenme tedavisi de kişiye özel olur.
- Hipertiroidi hastalarında günlük beslenme rutininde iyottan fakir bir beslenme planı uygulanmalıdır. Böylelikle üretilen hormon miktarı da baskılanmış olur.
- Kemik güçsüzlüğü, hızlı kilo kaybı, yorgunluk, iştah vb problemler görülebildiği için, selenyum, A vitamini, D vitamini, kalsiyum, demir, çinko içeren besinler ve takviyeler kullanılmalıdır.
- Hastalara etiket okuma eğitimi verilerek hazır paketli gıdalarda bulunan iyot miktarına dikkat etmeleri sağlanmalıdır.
Hipertiroidi Hastaları İçin Beslenme Önerileri
- İyot içeriği yüksek olan besinlerden kaçınılmalıdır. Balıklar, istiridye, ıstakoz, karides, deniz yosunu, mezgit, ton balığı iyot içeriği yüksek olan besinlerdendir.
- Özellikle kemiklerde yaşanan güçsüzlükler için D vitamini ve kalsiyum miktarı fazla olan besinler tüketilmelidir.
- Tiroid hormon seviyelerinin düzenlemede rol oynayan selenyum içeren besinlerin tüketimine dikkat edilmelidir. Yağlı tohumlar, tavuk, tam tahıl içeren besinler selenyum içeriği bakımından zengindir.
- Uzman, iyotsuz beslenmeyi gerekli gördüyse iyotsuz tuz kullanılmalıdır.
- Süt ve süt ürünleri iyot içerdiğinden dolayı kısıtlanmalıdır. Kalsiyum ihtiyacı ise yeşil yapraklı sebzelerden, yağlı tohumlardan ve baklagillerden sağlanmalıdır.
- İçeriği bilinmeyen ve işlenmiş, rafine şekeri içeriği yüksek ürünlerden kaçınılmalıdır.
- Trans, doymuş yağlardan uzak durarak bitkisel yağ tercih edilmelidir.
- Hem genel sağlığı hem de tedavide kullanılan ilaçların etkinliğini bozan alkol ve sigaradan uzak durulmalıdır.
Hipertiroidi Hastaları Neler Tüketmelidir?
- Ispanak, roka, marul gibi yeşil yapraklı sebzeler
- Tavuk, kırmızı et, hindi ve yumurta beyazı
- Bal
- Patates, biber, havuç
- Yumurta beyazı
- Avokado, keten tohumu
Hipertiroidi Hastaları Hangi Besinlerden Kaçınmalıdır?
- İyotlu tuz, himalaya tuzu
- Karides, ıstakoz, yengeç, balık, ahtapot
- Yumurt sarısı
- Süt ve süt ürünleri
- Çilek, muz, kuru erik, kızılcık
- Soya fasulyesi, kuru fasulye
- Şalgam, kabak, pazı, ıspanak, sarımsak
- Mısır, yulaf
Hipertiroidi Örnek Diyet Listesi-1
Kahvaltı:
- Yumurta beyazi ile omlet/haşlama
- Söğüş sebze
- Zeytin
- Yağlı tohumlar
- Tahin pekmez/bal
- Tam buğday ekmeği
Öğle Yemeği:
- Derisiz tavuk eti/ köfte/hindi
- Çorba
- Mevsim salata
- Tam buğday ekmeği
Ara Öğün:
- 1 porsiyon meyve
- Bitki çayı
- Kuruyemiş
Akşam Yemeği:
- Zeytinyağlı sebze yemeği
- Mevsim salata
- 1 orta boy kepçe çorba veya bulgur pilavı
- Tam buğday ekmek
Ara Öğün:
- 1 porsiyon meyve
- Kuruyemiş
Hipertiroidi Örnek Diyet Listesi-2
Kahvaltı:
- Yumurtalı yulaflı tost
- Söğüş sebze
Öğle Yemeği:
- Et-tavuklu çorba
- Zeytinyağlı sebze yemeği
- Bulgur pilavı
- Mevsim yeşilliği
Ara Öğün:
- Ekmek üzeri avokado
Akşam Yemeği:
- Kurubaklagil yemeği
- Pilav
- Mevsim yeşillikleri
Ara Öğün:
- 1 porsiyon meyve
- Kuruyemiş
Konu ile ilişkili olarak şuradaki bağlantıdan Hipotiroidi nedir adlı yazıma göz atabilirsiniz. Ayrıca şuradaki yazımdan tiroid hastalığında nasıl beslenilmesi gerektiğini ve örnek diyet listesine göz atabilirsiniz.
Özet Olarak
Bu yazımızda hipertiroidi hastalığının ne olduğundan, kimlerde görüldüğü, nelerin sebep olduğu gibi özelliklerden bahsettik. Hipertiroidi tedavisinde, doktorun uygulayacağı medikal tedavinin yanı sıra tiroid beslenme tedavisine dikkat ederek hastalığın genel seyrinin iyileşmesi hedeflenir. Doktorun her hastanın durumuna göre belirlediği iyot miktarına göre genel olarak iyotsuz veya iyottan fakir diyet uygulanır.
Böylelikle iyot içeriği yüksek olan besinlerden uzak dururken iyot içeriği olmayan veya düşük miktarda olanları beslenme programına dahil edilir. Ayrıca beslenme programı hazırlanırken kişiye özel olmasına dikkat edilir.
