Her canlı için kan, hayati öneme sahip bir akışkan ve sağlığın temel anahtarıdır. Ancak günümüzde pek çok kişi, kansızlık yani anemi sorunuyla karşı karşıya. Peki, kansızlık neden olur ve sağlığımızı nasıl etkiler? Hemen ardından merak edilen bir soru da kansızlık kilo aldırır mı? Bu makalemizde, kansızlıkla ilgili tüm sorularınızın cevabını bulacaksınız. Keyifli okumalar.
Kan Eksikliği (Kansızlık) Nedir?
"Kan eksikliği" terimi genellikle "anemi" olarak adlandırılan bir tıbbi durumu ifade etmek için kullanılır. Anemi, kırmızı kan hücrelerinin azalması, boyutlarının küçülmesi veya işlevlerinin bozulması sonucu ortaya çıkabilir. Bu durum, vücuttaki hücrelerin yeterli oksijen almasını engeller ve birçok belirti ve semptomla kendini gösterebilir.
Kan Eksikliği (Kansızlık)Belirtileri Nelerdir?
Kansızlık belirtileri, kansızlığın şiddetine ve altında yatan nedenlere bağlı olarak farklılık gösterebilir. Ancak genellikle aşağıdaki belirtiler kansızlık durumunda görülebilir:
- Yorgunluk ve Halsizlik
- Soluk Cilt ve Zayıf Ten Rengi
- Nefes Darlığı
- Baş Dönmesi ve Baş Ağrıları
- Kalp Çarpıntısı ve Düzensiz Kalp Atışları
- Soğuk Eller ve Ayaklar
- Dikkat ve Konsantrasyon Problemleri
- Düşük İmmünite
- Çarpıntı
Kan Eksikliği (Kansızlık) Neden Olur?
Kansızlığın nedenleri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve tedavi, altta yatan nedenin belirlenmesine dayanarak yapılır. Yaygın kansızlık nedenleri şunlardır:
- Demir Eksikliği Anemisi
En yaygın anemi türüdür ve dünya genelinde en sık görülen beslenme yetersizliğidir. Demir, hemoglobin üretimi için gereklidir. Yetersiz demir alımı, emilim sorunları, hamilelik, kan kaybı (adet dönemi, mide-barsak kanamaları), hızlı büyüme dönemleri gibi durumlar demir eksikliği anemisine neden olabilir.
- B12 Vitamini Eksikliği Anemisi
B12 vitamini, kırmızı kan hücrelerinin sağlıklı olması için gereklidir. B12 vitamini eksikliği, genellikle hayvansal gıdalardan alınan B12 vitamini miktarının yetersiz olması, mide ameliyatları ve B12 vitamini emilimini etkileyen durumlar sonucu ortaya çıkabilir.
- Folik Asit Eksikliği Anemisi
Folik asit (folat), DNA sentezi ve kırmızı kan hücrelerinin üretimi için önemlidir. Günlük diyetle yetersiz folik asit alımı, malabsorpsiyon sorunları, hamilelik, alkolizm, bağırsak sorunları gibi durumlar folik asit eksikliği anemisine neden olabilir.
- Kronik Hastalıklar ve Enflamasyonlar
Bazı kronik hastalıklar, inflamasyon süreçleri ve bazı kanser türleri vücutta üretilen sitokin adı verilen iltihaplı proteinlerin artmasına yol açar. Bu sitokinler, demirin emilimini olumsuz yönde etkileyerek demir eksikliğine neden olabilir. Uzun süreli kontrolsüz inflamasyonlar demir metabolizmasını etkileyerek azalmasına yol açabilir ve kırmızı kan hücrelerinin üretimini etkileyerek anemiye neden olabilir.
- Hemolitik Anemiler
Kırmızı kan hücreleri, vücuttaki oksijeni taşıyan hemoglobin içerir. Hemolitik anemilerde, kırmızı kan hücreleri hızlı bir şekilde parçalanarak serbest hemoglobin açığa çıkar ve vücut bunu işlemekte zorlanabilir. Böylece, vücuttaki hemoglobinin düzeyinin düşmesine ve dolayısıyla aneminin oluşmasına yol açar. Bu durumlar genetik olabilir veya çeşitli sebeplerle ortaya çıkabilir.
- Talasemi ve Orak Hücre Anemisi
Kalıtsal olan bu anemi türleri, kırmızı kan hücrelerinin yapısında bozukluklarla ilişkilidir. Talasemi, kırmızı kan hücrelerinin ömrünün kısa olmasına ve kolayca parçalanmasına yol açar. Orak hücre anemisi, kırmızı kan hücrelerinin hızlı bir şekilde parçalanmasına ve anormal orak hücrelerin damarlarda tıkanıklıklara neden olmasına yol açar. Sonuç olarak vücutta oksijen taşıma kapasitesinin azalmasına ve anemi gelişimine yol açar.
- İmmünolojik Anemiler
Vücut bağışıklık sisteminin kendi kırmızı kan hücrelerini yabancı bir tehdit olarak algılaması ve bunlara karşı antikorlar üretmesi ile oluşur. Antikorlar, kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde bulunur ve onları hedef alarak yıkıma uğratır. Süreç anemiye sebebiyet verebilir.
- Diğer Nedenler
Aplastik anemi (kemik iliği üretiminin azalması), böbrek hastalıkları, lösemi gibi durumlar da anemiye sebep olabilir. Aplastik anemi, kemik iliğindeki kök hücrelerin azalması veya işlevlerinin bozulması sonucu oluşan bir anemi türüdür. Böbrek hastalıklarında, kırmızı kan hücrelerinin üretimi ve dolaşımı üzerinde olumsuz etkiler görülebilir. Lösemide, kanserli beyaz kan hücreleri normal beyaz kan hücrelerinin üretimini engeller ve diğer kan hücrelerinin üretimini etkiler. Bu sebeple kırmızı kan hücrelerinin azalmasına ve anemi gelişimine yol açar.
Kansızlık Kilo Aldırır Mı?
Kansızlık, yani anemi, doğrudan kilo alımı ile bağlantılı bir durum değildir. Ancak, anemi kilo alımına dolaylı olarak etki edebilecek bazı faktörlere neden olabilir:
- Enerji Seviyesinin Azalması: Anemisi olan kişilerde oksijen taşıma kapasitesinin düşmesi nedeniyle enerji seviyesi azalabilir. Bu durumda kişi daha az fiziksel aktivite yapabilir ve dolayısıyla günlük enerji tüketimi azalabilir.
- Demir Eksikliği ve Aşırı Yeme İlişkisi: Demir eksikliği anemisi, demirin yetersiz alımı veya emilimi sonucu ortaya çıkar. Demir eksikliği olan kişilerde bazen "Pica" denilen durum gelişebilir. Pica, anormal ve yeme dışı nesneleri (örneğin, buz, toprak, kağıt gibi) yeme isteği olarak kendini gösterir. Sonuç olarak kişinin düzensiz ve dengesiz bir şekilde beslenmesine ve kilo değişikliklerine neden olabilir.
Ancak, unutulmamalıdır ki her anemisi olan kişi bu etkileri yaşamayabilir ve bu kişilerde kilo alımı, kilo verimi veya kilo değişikliği gibi durumlar, birçok başka faktöre bağlı olabilir. Kilo değişiklikleri çok çeşitli etkenlerden etkilenebilir ve anemi sadece bir faktör olabilir.
Kansızlıkta Nasıl Beslenilmeli?
Kansızlıkta beslenme, vücuttaki demir ve diğer besin öğelerinin düzenli ve dengeli alınmasıyla desteklenmelidir. Kansızlık, genellikle demir eksikliği anemisi olarak ortaya çıkar, bu nedenle özellikle demir içeren besinleri tüketmek önemlidir. Dahası, B12 vitamini ve folik asit gibi diğer besinlerin de alınması, kırmızı kan hücrelerinin sağlıklı bir şekilde üretilmesine katkı sağlar. Kansızlıkta beslenme için önerilere bakacak olursak:
- Demir İçeren Besinleri Tüketin
- Kırmızı et: Özellikle dana eti ve kuzu eti gibi kırmızı etler, yüksek miktarda demir içerir.
- Yumurta: Yumurta sarısı, demir ve B12 vitamini bakımından zengindir.
- Deniz ürünleri: Özellikle istiridye ve karides gibi kabuklu deniz ürünleri demir açısından zengindir.
- Baklagiller: Mercimek, nohut, kuru fasulye gibi baklagiller hem demir hem de lif içerir.
- Koyu Yeşil Yapraklı Sebzeler: Ispanak, pazı, lahana gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler, demir bakımından zengin seçeneklerdir.
- C Vitamini İçeren Besinlerden Faydalanın
- C vitamini, demir emilimini artırır, bu nedenle demir içeren besinlerle birlikte C vitamini içeren besinler tüketmek faydalıdır.
- Portakal, mandalina, limon, greyfurt gibi narenciye meyveleri.
- Yeşil biber, kırmızı biber, brokoli gibi sebzeler.
- B12 Vitamini ve Folik Asit İçeren Besinler Sofranızda Bulundurun
- B12 vitamini, hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur. Et, balık, süt ürünleri ve yumurta gibi gıdalar B12 vitamini içerir.
- Folik asit ise, koyu yeşil yapraklı sebzeler, narenciye meyveleri, kuruyemişler ve baklagillerde bulunur.
- Demir Emilimini Azaltan Etkenlerden Uzak Durun
- Çay ve kahve gibi içecekler, demir emilimini azaltabilir. Demir içeren besinleri bu içeceklerle birlikte tüketmekten kaçının.
- Lifli gıdaların tüketimi önemli olsa da aşırı lif alımı demir emilimini azaltabilir. Bu nedenle, demir içeren gıdalarla birlikte lifli gıdaların dengeli bir şekilde tüketilmesi önerilir.
- Alkolün demir emilimini azaltıcı etkisi olduğu için alkol tüketimini sınırlamak faydalı olabilir.
Not: Konu ile ilişkili olarak şuradaki bağlantıdan demir eksikliğine iyi gelebilecek ve kan yapabilecek besinler hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.
Özetle
Bu yazımızda kansızlığı nedenlerine, ne olduğu ve belirtilerine, kansızlık ve kilo alma arasında ilişki olup olmadığına ve kansızlıkla ilgili beslenme önerilerine değindik. Kansızlık, kilo alımına doğrudan neden olmaz, ancak yorgunluk ve halsizlik gibi belirtilerle birlikte enerji seviyelerini düşürerek kişinin fiziksel aktivite düzeyini azaltabilir ve dolaylı olarak kilo alımına neden olabilir. Kansızlık belirtileri yaşayan veya kilo değişiklikleri yaşayan kişiler, bir doktordan ve diyetisyenden yardım alarak durumlarını değerlendirmelidir.
