Tiroid, boyunda bulunan ve vücutta gerçekleşen metabolik olayların çoğunu kontrol etmeye yardımcı olan bir bezdir. Tiroid bezinin çalışma durumuna göre çeşitli hastalıklar meydana gelebilir. Bu yazımızda sizlere tiroid bezinde meydana gelen hastalıkların neler olduğunu, nelerin sebep olduğunu ve tedavisi için fayda sağlayabilecek önerilerde bulunacağım. Keyifli okumalar.
Tiroid Hastalığı Nedir?
Tiroid hastalığı, tiroid bezinizin doğru miktarda hormon üretmesinin engellenmesidir. Tiroid bezinin hızlı veya yavaş çalışmasına bağlı olarak hastalıklar değişir. Bu hastalıklar şunlardır:
- Hipertiroidizm
Tiroidin aşırı aktif olduğu ve çok fazla tiroid hormonu ürettiği zamandır. Hipertiroidizmin en yaygın belirtileri, aynı miktarda yemek yeseniz bile, endişeli veya gergin hissetmek, sıcaklığa tahammül edememek, kalp çarpıntısı geçirmek, yorgun hissetmek ve kilo vermektir. Hipertiroidizme bazen tirotoksikoz denir.
- Hipotiroidizm
Tiroidin az çalıştığı ve yeterli tiroid hormonu üretmediği zamandır. Hipotiroidizm hiçbir belirti göstermeden yıllarca devam edebilir. Semptomlar ortaya çıktığında oldukça çeşitli olabilir ve yorgunluk, soğuğa tahammül edememe, kabızlık, kuru cilt, kilo alımı, zayıf hafıza ve depresyonu içerebilir.
- Tiroid Kanseri
Tiroid hücrelerinin bir kısmının kanserli hale geldiği zamandır. Tiroid kanseri kadınlarda erkeklerden daha sık görülür ve genellikle ellili yaşlarda teşhis edilir. Genellikle başarıyla tedavi edilebilir.
- Guatr
Guatr, tiroid bezinin anormal büyümesiyle nodüllü veya nodülsüz ortaya çıkan bir hastalıktır.
Tiroid Hastalığına Ne Sebep Olur?
Hipotiroidizme (tiroid bezinin yavaş çalışması) neden olabilecek durumlar şunlardır:
- Tiroidit: Tiroid bezinin iltihaplanmasıyla ortaya çıkan durumdur. Tiroidit, tiroidinizin ürettiği hormon miktarını azaltabilir.
- Hashimoto tiroiditi: Ağrısız bir hastalık olan Hashimoto tiroiditi, vücut hücrelerinin tiroide saldırdığı ve zarar verdiği otoimmün bir durumdur. Bu durum kalıtsaldır.
- Doğum sonrası tiroiditi: Bu durum, doğumdan sonra kadınların %5 ila %9'unda görülür. Genellikle geçicidir.
- İyot eksikliği: İyot, tiroid tarafından hormon üretmek için kullanılır. İyot eksikliği, dünya çapında birkaç milyon insanı etkileyen bir sorundur.
- Çalışmayan bir tiroid bezi: Bazen tiroid bezi doğumdan itibaren düzgün çalışmaz. Bu, yaklaşık 4.000 yenidoğandan 1'ini etkiler. Tedavi edilmezse, çocuğun gelecekte hem fiziksel hem de zihinsel sorunları olabilir. Tüm yenidoğanlara tiroid fonksiyonlarını kontrol etmek için hastanede bir tarama kan testi yapılır.
Hipertiroidizme (tiroid bezinin hızlı çalışması) neden olabilecek durumlar şunlardır:
- Graves hastalığı: Bu durumda tüm tiroid bezi aşırı aktif olabilir ve çok fazla hormon üretebilir. Bu soruna yaygın toksik guatr (genişlemiş tiroid bezi) de denir.
- Nodüller: Hipertiroidi, tiroid içinde aşırı aktif olan nodüllerden kaynaklanabilir. Tek bir nodül toksik otonom çalışan tiroid nodülü olarak adlandırılırken, birkaç nodülü olan bir bez toksik multinodüler guatr olarak adlandırılır.
- Tiroidit: Bu bozukluk ağrılı olabilir veya hiç hissedilmeyebilir. Tiroiditte, tiroid orada depolanan hormonları serbest bırakır. Bu birkaç hafta veya ay sürebilir.
- Aşırı iyot: Vücudunuzda çok fazla iyot (tiroid hormonları yapmak için kullanılan mineral) olduğunda, tiroid ihtiyaç duyduğundan daha fazla tiroid hormonu üretir. Bazı ilaçlarda (amiodaron, bir kalp ilacı) ve öksürük şuruplarında aşırı iyot bulunabilir.
Uzmanından Online Diyet Hizmeti Alın
Tiroid Hastalığında Sporun Önemi
- Tiroid beziniz yavaş çalışıyorsa yani hipotiroidi hastalığınız varsa metabolizmanız daha yavaştır. Kilo vermek isteyenler kolaylıkla kilo verememeye başlar. Kabızlık problemleri görülebilir. Ancak spor yaparak metabolizmayı hızlandırabilir, daha kolay kilo verebilirsiniz.
- Tiroid hastalığında gece uykular sık sık bölünebilir ama bunu spor yaparak daha derin ve kaliteli bir uykuyu yakalayabilirsiniz.
- Tiroid hastalıklarında bireyin depresyona yatkınlığı artabilir. Spor yaparak endorfin hormonunun salgılanması sağlanabilir ve daha iyi bir ruh hali içerisinde olabilirsiniz.
- Hipertiroidi hastalığında görülen semptomlardan biri de kemik kaybıdır. Spor yaparak özellikle ağırlık çalışarak kemik yoğunluğunuzu artırarak kemiklerinizi kuvvetlendirebilirsiniz.
- Kardiyo egzersizleriyle kalp sağlığınızı iyileştirebilirsiniz. Kalp sağlığının iyi olması tiroid hastalığının ilerleyen aşamalarda kalp hastalıklarını tetikleme riskini azaltabilir.
Tiroid Hastaları İçin Faydalı Öneriler
- Hipotiroidi hastalığında kanda insu?lin seviyesi yükselebilir ve metabolizma yavaşlayabilir. Şekerli ve yağlı gıdalardan uzak durarak diyabet, yüksek kolesterol ve obezite riskini azaltabilirsiniz.
- Tereyağı veya yağlı kırmızı et yerine zeytinyağı veya balık; bal veya meyve suyu konsantresi gibi basit karbonhidratlar yerine tam tahıllar veya meyve gibi kompleks karbonhidratları tercih etmek önemlidir.
- Stresle birlikte kortizol seviyesi yükselerek tiroid hormonlarının işlevi yavaşlayabilir. Böylece bağışıklık sistemi baskılanabilir. Bu sebeple stresinizi artıracak ortamlardan kaçınmalı ve rahatlatıcı aktivitelerde bulunmaya dikkat etmelisiniz.
- Düzenli aralıklarla egzersiz yaparak hipotiroidiye bağlı yavaşlayan metabolizmayı hızlandırabilirsiniz.
- Selenyum tiroid hormonlarının çalışmasında görevli olan enzimleri olumlu yönde etkilemektedir. Yumurta, hindi eti, tavuk göğsü, ay çekirdeği, mantar selenyum kaynakları arasındadır.
- T3 ve T4 hormonlarının yapısına katılan tirozin amino asidi önemlidir. Tirozin kaynakları et, süt ve kurubaklagillerden sağlanır.
- Tiroid bezi ve bağışıklık sistemi için antioksidandan zengin beslenmek önemlidir. Biber, maydanoz, portakal, yaban mersini antioksidan açısından zengin kaynaklardır.
- İyot tüketimi hipotiroidizm hastaları için oldukça önemlidir. (Aşırı tüketim önerilmez)
- Guatrojenik besinlerin günlük beslenmede yer almaması gerekir. Bu besinler iyot emilimini engelleyerek tiroid üretiminin azalmasına neden olabilir. Guatrojenik besinler: Karnabahar, ıspanak, Brüksel lahanası, brokoli, turp, lahana, şalgam, armut, yer fıstığı.
- Hipotiroidi hastalarında metabolizma daha yavaş çalıştığı için kabızlık görülme ihtimali artabilir. Bundan dolayı lif içeriği yüksek olan besinlerle beslenmeye dikkat edilmelidir.
- Tokluk sağlamak veya metabolizmanın hızlanması için su tüketimine dikkat edilmelidir.
- Soya fasulyesi ve soya ürünleri içeriğindeki fito-östrojenler, tiroid hormonlarını üreten bir enzimin aktivitesini baskılayabilir. Ayrıca soya takviyesi tüketen kadınlarda hipotiroidi 3 kat daha fazla görülmüştür.
- Bağışıklık sistemi için önemli olan çinko, tiroid bezinizin sağlığını da korur. Kırmızı et, kurubaklagiller, kaju, yumurta, tam tahıllar, kabak çekirdeği çinko içeriği zengin besinlerdendir.
Örnek Tiroid Diyet Listesi
Örnek listemizdeki değerler ortalama hesaplama yaparak oluşturulmuştur. Bireylerin yandaş hastalık durumları, yaş, boy, kilo, hareket düzeyi gibi özelliklerine göre miktarlar çeşitlilik gösterebilir.
Sabah Uyanınca:
2 bardak ılık su
Kahvaltı:
- Bitki çayı (şekersiz)
- 1 adet haşlanmış yumurta
- 1-2 kibrit kutusu kadar yarım yağlı peynir
- Söğüş sebze (yeşillik, biber, domates salatalık)
- 5-6 adet zeytin veya çeyrek avokado
- 1-2 dilim tam buğday/tahıllı ekmek
Öğle:
- 120-150 gram tavuk göğüs/balık/yarım yağlı kırmızı et
- 1 kepçe çorba
- Mevsim Salata (guatrojenik sebzeler hariç)
Ara Öğün:
- Türk Kahvesi (1 çay kaşığı silme Hindistan cevizi yağı ile)
Akşam:
- 8-10 kaşık az yağlı sebze yemeği (guatrojenik sebzeler hariç)
- 4 kaşık yoğurt
- 1-2 dilim ekmek veya 3-6 kaşık bulgur pilavı
- Mevsim Salata (guatrojenik sebzeler hariç)
Ara Öğün:
- 2 tüm ceviz veya 10 çiğ badem veya 6-7 kaju veya 2 kaşık kabak çekirdeği
- 1 porsiyon kabuklu meyve
Örnek Aralıklı Oruçla Uyumlu Tiroid Diyeti
Sabah Uyanınca:
- 2 bardak ılık su
Kahvaltı (10.00-11.00):
- Bitki çayı (şekersiz)
- 1 adet haşlanmış yumurta
- 1-2 kibrit kutusu kadar yarım yağlı peynir
- Söğüş sebze (yeşillik,biber,domates salatalık)
- 5-6 adet zeytin
- Çeyrek avokado
- 1-2 dilim tam buğday/tahıllı ekmek
Ara Öğün:
- Türk Kahvesi (1 çay kaşığı silme h.cevizi yağı ile)
- 2 tüm ceviz veya 10 çiğ badem veya 6-7 kaju veya 2 kaşık kabak çekirdeği
- 1-2 porsiyon kabuklu meyve
Akşam (18.00-19.00):
- 120-150 gram tavuk göğüs/balık/yarım yağlı kırmızı et
- 5-6 kaşık az yağlı sebze yemeği ( guatrojenik sebzeler hariç)
- 4 kaşık yoğurt veya 2 bardak ayran veya 1 kepçe cacık
- 1-2 dilim ekmek
- Mevsim Salata (guatrojenik sebzeler hariç)
Son Sözler
Yazımızda Tiroid rahatsızlığına iyi gelebilecek öneri ve tavsiyelerde bulunduk. Tiroid hastaları tiroid bezinin çalışma durumuna göre farklı hastalıklara sahip olabilirler. Tedavileri medikal tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle mümkündür. Yaşam tarzı değişikliğinde egzersiz ve sağlıklı beslenmeyle semptomları azaltabilirler. Böylelikle hastalık belirtileri azalırken yaşam kaliteleri artar.
Bireye özgü beslenme programlarıyla yavaşlayan metabolizmanın eski haline dönmesi hedeflenir böylelikle kabızlık, fazla kilolu olma durumları ortadan kalkabilir. Eğer Tiroid hastalıkları konusunda profesyonel beslenme danışmanlığı hizmeti almak istiyorsanız sayfamıza göz atabilirsiniz.
