C vitamini dünyada hakkında en çok konuşulan vitaminlerden biridir. Bu vitamin bağışıklık güçlendirici potansiyelinin yüksek olması sebebiyle ilgi görmektedir. Peki C vitamininin genel faydaları nelerdir? Eksikliği nasıl anlaşılır ve nasıl giderilir? Yazımızın devamında C vitamini ile ilgili bilimsel olarak desteklenmiş birçok soruya yanıt bulabileceksiniz. Keyifli okumalar.
C Vitamini Nedir?
C vitamini (L-askorbik asit), temel bir besin maddesidir. Suda çözünebilen bir vitamindir bu sebeple vücutta depolanamaz. Günlük olarak alınması gerekir. Günlük alınması gereken C vitamini kadınlar için 75 mg, erkekler için 90 mg’dir. Emziren annelerde ihtiyaç yaklaşık 120 mg, hamile kadınlarda ise 85 mg’dir. Vücutta üretilemediği için beslenme ve takviyeler yoluyla alınması gerekir.
C Vitaminin Faydaları Nelerdir?
C vitamini birçok farklı gıdada bulunur bulunur ve Askorbik asit olarak da bilinir. Birbirinden farklı sağlık yararları bulunan C vitamini ile ilgili faydalar şu şekilde sıralanabilir:
Kolajen Sentezini Uyarabilir
Vücutta bağ dokusunda bulunan kolajenin sentezi, C vitaminine bağlıdır. Kolajen vücutta en bol bulunan proteinlerden biridir. Organlarda, saçlarda, deride ve tırnaklarda bulunur ve kritik bir öneme sahiptir. C vitamini tüketimine bağlı artan kolajen senteziyle vücut daha yavaş yaşlanabilir ve yaraların daha çabuk iyileşebilir.
Demirin Emilimini Artırabilir
Demir minerali, büyüme ve gelişimi destekler, oksijenin vücuda dağılımını artırır ve bazı hormonların üretilmesine yardımcı olur. Bitkilerde bulunan non hem demir ve et ve deniz ürünlerinde bulunan hem demirle C vitaminini aynı anda tüketmek demirin emilimini artırır.
Bağışıklık Sistemini Güçlendirebilir
C vitamininin bilinen en büyük özelliklerinden biri bağışıklık sistemi üzerine olan olumlu etkisidir. C vitamini bu özelliğiyle hücreleri oksidatif strese karşı koruyabilir, doku hasarını azaltabilir. C vitamini vücuttaki beyaz kan hücrelerinin üretimini tetikleyerek enfeksiyon artışını önleyebilir.
Yüksek Antioksidan Kapasitesiyle Kalp Hastalıklarına Karşı Koruyabilir
C vitamini yüksek antioksidan özelliğe sahiptir. Antioksidanlar, vücutta üretilen hücrelere ve dokulara zarar verebilen serbest radikallerle savaşır. Böylece kanser veya kardiyovasküler hastalıklar gibi ciddi kronik hastalıklara karşı koruma sağlayabilir.
Oksidatif stres, bazı kardiyovasküler hastalıkların gelişiminde rol oynayabilir. Örneğin kolesterol, yağ ve diğer maddelerden oluşan plak birikimi nedeniyle arterlerin kalınlaşması veya sertleşmesiyle karakterize aterosklerozun oluşumunu tetikleyebilir. Ayrıca iskemi, hipertansiyon, kardiyomiyopati, konjestif kalp yetmezliği gibi diğer hastalıkları da tetikleyebilir. C vitamini oksidatif stresi azaltarak dolaylı yoldan bu hastalıklara karşı koruyucu olabilir. Bilimsel araştırmalara göre soğuk algınlığına karşı önemli rol oynadığı tespit edilmiştir.
Beyin Fonksiyonlarını Güçlendirebilir
C vitamini nörotransmitter sentezi ve bilişsel işlevde rol oynar. Nörotransmitterler beyinden tüm vücuda mesaj gönderebilmesi için önemli moleküllerdir. Bu sebeple yeterli C vitamini ile beyin fonksiyonlarının artması doğrudan ilişkilidir. Alzheimer hastalığı, Parkinson hastalığı, Multipl skleroz, Huntington hastalığı, depresyon, anksiyete, şizofreni gibi sağlık problemlerine karşı koruyucu etki sağlayabilir.
Kanser Tedavisini Güçlendirebilir
C vitamini açısından zengin, meyve sebzeleri içeren bir diyet, bazı kanser türlerinin risklerini azaltabilir. C vitamini ekstra yüksek dozda alındığında radyasyon ve kemoterapiyi daha etkili hale getirebilir. Elbette kişinin kanser türüne, kanserin şiddetine ve genel sağlık durumuna göre sonuçlar değişebilir.
Antioksidan Özelliğiyle Gözleri Koruyabilir
C vitamini katarakt gelişme riskini azaltabilir. Yaşa bağlı makula dejenerasyonunun (AMD) ilerlemesini yavaşlatabilir.
Gut Hastalığının İyileşmesine Katkı Sağlayabilir
Gut çoğunlukla başparmakları etkileyen ağrılı bir artrit türüdür. Kandaki yüksek ürik asit seviyeleri, eklemlerde kristal oluşumuna neden olur ve bu kristaller ağrılı iltihaplara neden olur.
C vitamini kandaki yüksek ürik asit seviyelerinin düşürülmesine yardımcı olur. Bu etkiyi, kısmen antioksidan özelliği ile yapar. Düzenli C vitamini tüketiminde gut hastalığın karşı hem önleyici hem iyileştirici etki gösterebilir.
C Vitamini Eksikliği Nasıl Anlaşılır?
C vitamini eksikliği hastanın beslenme öyküsü, kullandığı ilaçlar, kronik hastalıklar sorgulanarak teşhis edilebilir. C vitamini eksikliği genellikle beslenme veya takviyeler yoluyla yetersiz alımı takip eden 8-12 hafta sonra ortaya çıkabilir.
C vitamini eksikliğinin hafif- erken belirtileri:
- İştahsızlık
- Yorgunluk, halsizlik
- Kilo kaybı
- Sinirlilik gibi olumsuz ruhsal değişimler vardır.
Eksikliği takip eden 1-3 ay sonrasında ise daha ciddi semptomlar ortaya çıkar. Bu belirtiler şunlardır:
- Skorbüt
- Saç dökülmesi ve kepeklenme
- Ciltte kalınlaşma
- Ciltte lekeler
- Kemik ağrıları ve fibromiyalji
- Anemi
- Nefes darlığı
- Diş eti hastalıkları ve diş kaybı
- Yara iyileşmelerinde gecikme
- Kuru ve pul pul olan bir cilt
- Nöropati
- Sarılık
- Ani kanamalar
Erken belirtileri fark eder etmez beslenme ve takviye yoluyla önlem alınmalıdır. Aksi takdirde ciddi semptomlar olabilir ve bireyin yaşam kalitesi ve genel sağlığı bozulabilir. Hamile kadınlar C vitamini yetersizliği yaşarsa fetal beyin gelişimi bozulabilir ve annenin düşük riski artabilir.
C Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?
C vitamininin en önemli kaynakları arasında meyve ve sebzeler ön plandadır. Diğer besinlerde de bulunmasına rağmen hassas bir yapıda olduğu için ışık ve oksijene maruz kalma, pişirme, ısı, meta doğrayıcılarla temas gibi durumlar karşısında besinler C vitamini kaybına uğrayabilir.
C vitamininden yüzde yüz oranında faydalanabilmek için metal doğrayıcılardan uzak tutabilir, direkt ısı ve ışığa maruz bırakmayabilir, besinleri tahta kesicilerle doğrasanız bile hemen tüketebilirsiniz.
En Yüksek C Vitamini Kaynakları:
- Kapya biber
- Maydanoz
- Mandalina
- Limon
- Portakal
- Greyfurt
- Kuşburnu
- Ananas
- Kivi
- Elma
- Siyah Frenk üzümü
- Çilek
- Brokoli
- Lahana
- Maydanoz
- Marul
- Karnabahar
- Roka
- Ispanak
C vitamini takviyeleri de kullanılabilir ancak istenmeyen semptomlar yaşanmaması için keyfi olarak değil doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Özet
Bu yazımızda C vitamininin ne olduğundan, kronik hastalıklar, kolajen sentezi, genel sağlık durumu, göz sağlığına olan faydalarından ve ayrıca eksikliğinin nasıl anlaşıldığından bahsettik. C vitamininin eksikliğinde halsizlik, saç dökülmesi, diş eti kanamaları, ruh hali bozuklukları, kanama riski, deride bozulmalar, çabuk hasta olma gibi istenmeyen etkiler ortaya çıkabileceğini ancak bunları önlemek için hangi besinlerden yüksek C vitamini alabileceğinize de değindik.
Yazımızı beğendiyseniz sevdiklerinizle paylaşabilir ve araştırmamızı istediğiniz konuları sosyal medya aracılığıyla bildirebilirsiniz.
